Francja a sprawa przynależności Górnego Śląska
Po odzyskaniu niepodległości 11 listopada 1918 r. należało ustalić definitywny kształt granic odrodzonej Polski. Pierwsze decyzje o przebiegu granicy zachodniej zostały podjęte na konferencji pokojowej w 1919 r.
Na mocy artykułu 88 traktatu wersalskiego o losach Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt. Francja, będąc zwolennikiem odbudowy silnej Polski, pragnęła przyłączenia do niej tego przemysłowego regionu, zamieszkałego przez 60% ludności polskiej. Ze swojej strony, Wielka Brytania broniła opcji niemieckiej, motywując ją koniecznością wzmocnienia gospodarki Niemiec w celu uzyskania odszkodowań wojennych. W związku z dużymi napięciami między ludnością polską i niemiecką, które doprowadziły do dwóch pierwszych powstań śląskich, już od 1919 roku stacjonowały tu oddziały składające się z wojsk angielskich, francuskich i włoskich pod dowództwem francuskiego generała Jules’a Gratiera. Francuzi, stanowiący większość w jednostkach odpowiedzialnych za utrzymanie porządku, byli entuzjastycznie witani przez Polaków.
Kampania wyborcza odbyła się pod nadzorem specjalnie powołanej Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej dla Górnego Śląska, której przewodniczył francuski generał Henri Le Rond. Na siedzibę komisji wybrano Opole. Wyniki przeprowadzonego w marcu 1921 roku plebiscytu okazały się korzystne dla Niemców, którzy otrzymali blisko 60% głosów. Przewaga ta wynikała ze skutecznej propagandy niemieckiej i przede wszystkim z masowego udziału „emigrantów”, którzy zostali sprowadzeni z innych regionów, ponieważ wszyscy urodzeni na Śląsku mieli prawo głosu.
Na podstawie tych wyników, zaproponowano podział Górnego Śląska wzdłuż tzw. linii Korfantego, którą popierała strona francuska. Jednak dalsze postanowienia niekorzystne dla Polaków przyczyniły się do wybuchu trzeciego powstania śląskiego pod dowództwem Wojciecha Korfantego. Brytyjczycy posądzali Francję o udzielanie wsparcia powstańcom, co dodatkowo pogłębiało antagonizm wśród aliantów.
Powstanie zakończyło się 25 czerwca 1921 roku i amnestia została ogłoszona przez Komisję Międzysojuszniczą.
Wobec trudności w znalezieniu kompromisu między Francją a Wielką Brytanią w sprawie linii granicznej, kwestia ta została powierzona Lidze Narodów. Decyzją Rady Ambasadorów przyznano Polsce 29% terytorium plebiscytowego, który obejmował powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, rybnicki, świętochłowicki i tarnogórski, gdzie znajdowała się większa część przemysłu górnośląskiego.
Opublikowano w listopadzie 2020 r.
Ilustracja : Kattowitz, tanks et soldats français assurant l'ordre (...) lors du plébiscite de la Haute-Silésie du 20 mars 1921. Agence Rol. 1921
