Maria Leszczyńska (1703-1768)

Poszukiwania żony dla króla...

Jako młodzieniec Ludwik XV nie cieszył się dobrym zdrowiem. Obawiano się, że może umrzeć bardzo młodo. Z tego powodu postanowiono ożenić go jak najszybciej z kobietą, której kondycja fizyczna i wiek mogły gwarantować rychłe przyjście na świat następcy tronu. Stworzono listę odpowiednich kandydatek. Oceniano ich wiek, pochodzenie, usposobienie, talenty. Lista stawała się coraz krótsza : niektóre panny odrzucono jako zbyt dojrzałe, inne jako zbyt młode. Ostatecznie wybrana została Maria Leszczyńska, 22-letnia córka polskiego króla na wygnaniu, kandydatka bez królestwa i bez posagu, ale ciesząca się doskonałym zdrowiem, bardzo dobrą reputacją, wykształcona, władająca kilkoma językami, szlachetna i pobożna.

Ślub króla Francji i Polki

Projekt ślubu króla Francji z kandydatką biedną i nieznaną wzbudził wiele domysłów, plotek, komentarzy, często w formie złośliwych pamfletów. Ślub odbył się najpierw per procura 15 sierpnia 1725 roku w katedrze w Strasburgu. Następnie młoda królowa ruszyła w długą podróż przez Francję, aby po raz pierwszy spotkać swego męża 4 września 1725. Uroczyste zaślubiny odbyły się następnego dnia w Fontainebleau.

Maria Leszczyńska – matka dziesięciorga dzieci

Po narodzeniu bliźniaczek: Marii Ludwiki Elżbiety i Anny Henrietty (1727), królowa urodziła trzecią córkę Marię Ludwikę (1728), co było dużym rozczarowaniem dla króla. Jednak rok później (1729) marzenie całej Francji o narodzinach następcy tronu zostało zrealizowane : narodził się Delfin - Ludwik Ferdynand. Następnie przyszło na świat jeszcze sześcioro dzieci : Filip Ludwik (1730), Maria Adelajda (1732), Wiktoria Ludwika (1733), Zofia Filipa (1734), Teresa Felicja (1736) i Ludwika Maria (1737), która po latach wstąpiła do zakonu. Na rozkaz kardynała de Fleury „córki Francji”, oprócz bliźniaczek i Adelajdy, spędziły dzieciństwo w królewskim opactwie Fontevraud i wróciły do Wersalu jako nastolatki. Z dziesięciorga królewskich potomków troje zmarło w dzieciństwie.

Między powinnościami królowej a życiem prywatnym

Pod koniec lat 30. Ludwik XV zaczął oddalać się od żony, spędzając czas z licznymi kochankami. Królowa mimo tej trudnej i upakarzającej sytuacji prowadziła nienaganne życie, trzymając się z daleka od dworskich intryg. Wypełniała swoje królewskie obowiązki, jednocześnie ciesząc się dużą niezależnością, nieznaną do tej pory królewskim żonom we Francji. Otoczona gronem przyjaciół, literatów, duchownych, mogła dużo czasu poświęcać ulubionym zajęciom : muzyce, lekturze i konwersacji – najważniejszej rozrywce XVIII-wiecznego społeczeństwa.

Jak wypełnić życie? Sztuka, lektura, modlitwa, dobroczynność

Zainteresowana sztuką królowa odgrywała na dworze rolę mecenaski artystów. Sama uczyła się malować, wykonując obrazy o tematyce religijnej i pejzaże. Zajmowała się również robótkami ręcznymi, pisała listy, dużo czytała : lektury duchowe, książki historyczne, powieści i poezję. Uczestniczyła w koncertach i przedstawieniach teatralnych. W Wersalu miała okazję słyszeć młodego Mozarta i słynnego kastrata Farinelli. Odwiedzała chętnie Saint-Cyr  i karmel w Compiègne. Przez całe życie zajmowała się też dobroczynnością, dając jałmużny i patronując dziełom miłosierdzia

Śmierć królowej

Maria Leszczyńska, nazywana przez poddanych Dobrą Królową, zmarła w Wersalu w 1768 i pochowana została w bazylice Saint-Denis. Serce królowej zostało złożone w kościele Notre-Dame-de-Bonsecours w Nancy, obok prochów jej rodziców – Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny z Opalińskich. Nagrobek dla jej serca został zaprojektowany przez Louisa Claude’a Vassé na zlecenie Ludwika XV.

Ilustracja : Portrait de Marie Leczinska, en pied. Estampe de Nicolas de Larmessin