Album Héré

Za jedno z najpiękniejszych osiemnastowiecznych wydawnictw poświęconych architekturze, uznać można „Album Héré”. Jest to trzytomowe dzieło, zawierające 72 ryciny przedstawiające budowle i upiększenia Lotaryngii zrealizowane dzięki mecenatowi Stanisława Leszczyńskiego, księcia Lotaryngii i Baru (1677-1766).

Głównym wykonawcą książęcych zamówień był nadworny architekt Stanisława, Emmanuel Héré (1705-1763), uczeń Germain’a Boffranda (1667-1754).

Album ten został wydany w setkach egzemplarzy na zlecenie księcia Stanisława i przez niego też był sfinansowany. Stanisław osobiście wykupił ponad sto egzemplarzy, z których wiele opatrzono w oprawy z superekslibrisami księcia, z zamiarem rozpowszechnienia ich w całej Europie. Chodziło tu nie tylko o gloryfikację mecenatu Stanisława, ale również o przygotwanie gruntu na nieuniknione przyłączenie Lotaryngii do Francji, co ostatecznie nastąpiło w 1766 r. Stąd na frontyspisie pierwszego tomu dzieła widnieje dedykacja dla Stanisława, a tomu trzeciego – dla Ludwika XV.
Dwa pierwsze tomy „Albumu Héré” wydano w styczniu 1752 r., a trzeci, zatytułowany „Plans, élévations de la Place Royale de Nancy”w grudniu 1753 r.
Karty tytułowe II i III tomu zostały wykonane przez Jean’a Girardet (1709-1778), pierwszego malarza Stanisława. Artysta ten był również autorem wielu rysunków, na podstawie których wykonano ryciny zawarte w albumie, szczególnie te ukazujące plac Royale.

Plansze zamówiono w Paryżu u rytownika Stanisława i Ludwika XV, Lotaryńczyka Jean’a Charles’a François (1717-1769), który je wykonał przy pomocy licznych współpracowników.
Ryciny we wszystkich egzemplarzach wydają się być ułożone w tej samej kolejności. Niektóre plansze są nawet ponumerowane, co wskazuje, że z góry przewidziano dla nich konkretne miejsce w albumach.
Ostatni tom poświęcony jest Place Royale w Nancy, znajdują się tu plansze prezentujące słynne kute elementy dekoracji placu wykonane przez Jean’a Lamour oraz plany placu.

Albumy te są niezwykle ważnym źródłem ikonograficznym służącym całościowemu poznaniu dzieła księcia i jego architekta, ponieważ  wiele budowli i elementów dekoracyjnych tego wielkiego projektu, zostało zniszczonych podczas rewolucji, chociażby pomnik Ludwika XV i płaskorzeźby.
Oczywiście należy pamiętać, że wydawnictwo to było dziełem o charakterze propagandowym, w którym architekt starał się pokazać nieco wyidealizowaną wizję swoich dokonań, tym bardziej, że plansze zostaływydane w 1753 r., czyli dwa lata przed inauguracją Place Royale. Można więc przypuszczać, że ryciny pokazują bardziej projekt, niż ostateczną
formę budowli i założeń architektonicznych.
I tak na przykład, w trzecim tomie, znajdują sie dwa widoki perspektywiczne na Place Royale. Na pierwszym, budynek ratusza jest w trakcie budowy ; na drugim fundamenty budynku ze strony przeciwej jeszcze nie wyszly z ziemi, a przecież obie budowle powstały jednocześnie. Jest to więc zabieg służący gloryfikacji i pewnej symbolicznej wizji rodzącego się i powstającego założenia.
Podobnie, budynek nowej intendentury przedstawiony jest tak jak przewidywał projekt, w rzeczywistości jego budowa została zakończona w 1757 roku i wprowadzono wiele zmian, różniących go od tego, co można oglądać na rycinie.