Maria Kazmiera d’Arquien, zwana Marysieńką (1641-1716)

Najpiękniejsza z dwórek

Maria Kazimiera była córką Henryka Alberta de la Grange d’Arquien i Franciszki de La Châtre. Od najmłodszych lat przebywała w otoczeniu Marii Gonzagi de Nevers, późniejszej  królowej Ludwiki Marii, z którą przybyła do Polski w 1646. Jakiś czas potem została odesłana do Francji, gdzie ukończyła szkołę klasztorną, a następnie wróciła na dwór swojej protektorki. Była ulubioną i najpiękniejszą dwórką królowej. Władczyni, pragnąc zapewnić jej świetną przyszłość, wydała ją za mąż za niezwykle wpływowego i bogatego magnata Jana Sobiepana Zamoyskiego (1658). Małżeństwo to było również ważnym elementem planów politycznych królowej, budującej swoje stronnictwo.

Astrea i Celadon – Maria Kazimiera i Jan

Jeszcze przed ślubem z Zamoyskim, Maria Kazimiera zawarła znajomość z Janem Sobieskim, który już wtedy był sławnym żołnierzem i dowódcą. Znajomość z czasem pogłębiła się, przeradzając w prawdziwe uczucie. Maria Kazimiera była jednak mężatką. Na potrzeby swojej korespondencji zakochani stworzyli więc specjalny szyfr, w dużej mierze oparty na francuskim romansie Honoré d’Urfé  L’Astrée. Jan występował jako sentymentalny pasterz Celadon, ona jako pasterka Astrea, inni bohaterowie listów również otrzymali literackie pseudonimy.

Nawet po śmierci Zamoyskiego i swoim ślubie Sobieski i Maria Kazimiera używali tajnego kodu miłości, który odnaleźć można w ich korespondencji oraz w dekoracji królewskiej siedziby w Wilanowie pod Warszawą.

Listy królowej

Od królowej Ludwiki Marii (zresztą swojej matki chrzestnej) Marysieńka nauczyła się wielu rzeczy – między innymi zręcznego prowadzenia dworskich intryg, ale też bardzo modnej wówczas sztuki pisania listów. Maria Kazimiera mówiła dobrze po polsku, ale obfitą korespondencję prowadziła po francusku, robiąc mnóstwo błędów ortograficznych, przeplatając tekst fonetycznie zapisywanymi zwrotami i zdaniami polskimi. Nie umniejsza to wartości owych listów, pisanych z dużym talentem, bardzo żywiołowych, pełnych błyskotliwych obserwacji.

Z korespondencji z Janem Sobieskim przetrwało ok. 60 listów napisanych przez Marię Kazimierę przed ślubem i dwa z okresu kampanii wiedeńskiej.  Znamy też liczne listy Sobieskiego do żony. Korespondencja ta odkrywa przed nami miłość, zazdrość i pasję, jaka na zawsze połączyła tych dwoje ludzi i daje wiele wiadomości o otaczającym ich świecie.

Jan III Sobieski – Lew Lechistanu

Król Jan III Sobieski ukochany mąż Marysieńki był jednym z największych wodzów w historii Europy nowożytnej. Jego najbardziej znanym zwycięstwem była bitwa pod Wiedniem, stoczona 12 września 1683 między wojskami polsko-austriacko-niemieckimi przeciw armii Imperium Ossmańskiego. Pełni podziwu dla jego wojskowych talentów, Turcy nazwali go Lwem Lechistanu.

Zgodnie ze swoim zwyczajem, król wszystkie wydarzenia związane z bitwą opisał w listach do żony.

Marysieńka :  rodzina i polityka

Maria Kazimiera interesowała się polityką, pragnęła aby najstarszy syn Jakub został królem Polski, a inne dzieci i wnuki zawarły świetne małżeństwa, godne potomków wielkiego króla. Zawsze też dbała o interesy swojej francuskiej rodziny: sprowadziła do Polski siostry i ojca oraz  starała się u Ludwika XIV o liczne przywileje dla swoich bliskich. Po śmierci męża wyjechała do Rzymu, gdzie spędziła kilkanaście lat. Zajmowała się tam z zapałem sztuką (przede wszystkim teatrem), życiem towarzyskim i polityką. W 1714 powróciła do Francji, gdzie zmarła w Blois w 1716. Została pochowana wraz z mężem w katedrze na Wawelu w Krakowie.

Ilustracja : Marie Casimire Louise de La Grange d'Arquien